Na czym polega skala podatkowa i ile wynosi? Przewodnik po zasadach opodatkowania dochodów w Polsce

18:21, 15 July 2025 12

Zrozumienie zasad, według których obliczane są podatki od dochodów osób fizycznych, to fundament zdrowych finansów osobistych. Jednym z podstawowych mechanizmów stosowanych przez polski system podatkowy jest tzw. skala podatkowa. Dla wielu podatników ten termin może brzmieć technicznie, a nawet odstraszająco, ale w rzeczywistości jest to dość logiczne narzędzie pozwalające państwu pobierać daniny w sposób progresywny, czyli dostosowany do poziomu dochodów.

W tym artykule – napisanym z punktu widzenia praktyka finansów i rynku bankowego – postaram się w prosty i zrozumiały sposób wyjaśnić, czym dokładnie jest skala podatkowa, jak oblicza się należny podatek oraz co warto wiedzieć o progach i stawkach obowiązujących w 2025 roku.

Czym jest skala podatkowa?

Skala podatkowa to system progresywnego opodatkowania dochodów, w którym wysokość podatku rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Innymi słowy – im więcej zarabiasz, tym wyższą stawkę podatkową stosuje się do części Twojego dochodu przekraczającej określony próg.

W Polsce skala podatkowa obejmuje dwa progi podatkowe. Jest to najczęściej stosowana forma opodatkowania osób fizycznych (PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych) i dotyczy przede wszystkim osób zatrudnionych na umowę o pracę, zlecenie, dzieło lub prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (jeśli wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych).

Aktualne stawki podatkowe w 2025 roku

Na dzień pisania tego artykułu (rok 2025), w Polsce obowiązują następujące stawki podatku dochodowego w ramach skali podatkowej:

12% – dla dochodów do 120 000 zł rocznie,
32% – dla dochodów przekraczających 120 000 zł.

Warto jednak pamiętać, że podatek w wysokości 32% naliczany jest tylko od nadwyżki ponad 120 000 zł, a nie od całego dochodu.

Przykład:

Jeśli w ciągu roku zarobisz 150 000 zł, to:

od kwoty 120 000 zł zapłacisz podatek 12%,
od pozostałych 30 000 zł zapłacisz 32%.

Mechanizm ten nazywany jest progresją podatkową – czyli zasadą, według której osoby zarabiające więcej płacą większą część swoich dochodów w podatkach.

Kwota wolna od podatku

Jednym z kluczowych elementów wpływających na realne obciążenie podatkowe jest tzw. kwota wolna od podatku. Jest to część dochodu, od której w ogóle nie płaci się podatku.

Od 2022 roku (zmiana wprowadzona w ramach Polskiego Ładu) kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł rocznie. Oznacza to, że osoba, która zarabia mniej niż ta kwota, nie musi płacić podatku dochodowego wcale. Co ważne, nawet jeśli Twoje dochody przekraczają tę kwotę, podatek naliczany jest dopiero od różnicy między dochodem a kwotą wolną.

W praktyce:

jeśli zarabiasz 50 000 zł rocznie, podatek zapłacisz tylko od 20 000 zł (czyli 50 000 zł – 30 000 zł),
podatek ten wyniesie 12%, czyli 2 400 zł.

Ulga dla klasy średniej – czy nadal obowiązuje?

W ramach reform podatkowych z lat 2021–2022 wprowadzono tzw. ulgę dla klasy średniej, której celem była kompensacja strat wynikających ze zmian w sposobie naliczania składki zdrowotnej. W 2023 roku ulga ta została jednak zniesiona i obecnie nie obowiązuje.

Jedyną stałą preferencją podatkową dla pracowników zatrudnionych na etacie jest możliwość stosowania tzw. kosztów uzyskania przychodów, które również wpływają na podstawę opodatkowania.

Koszty uzyskania przychodu – co to takiego?

Koszty uzyskania przychodu to wydatki ponoszone przez pracownika w związku z osiągnięciem przychodów, które można odliczyć od dochodu przed obliczeniem podatku. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę standardowe koszty uzyskania przychodu wynoszą obecnie 3 000 zł rocznie. Jeśli dojeżdżasz do pracy z innej miejscowości, koszty mogą wzrosnąć do 3 600 zł.

To oznacza, że jeśli zarabiasz 60 000 zł rocznie, ale masz koszty uzyskania przychodu w wysokości 3 000 zł oraz kwotę wolną od podatku 30 000 zł, to realnie podatek zapłacisz tylko od 27 000 zł.

Dla kogo skala podatkowa to najlepsze rozwiązanie?

Z opodatkowania według skali korzystają osoby, które:

pracują na etacie lub zleceniu,
prowadzą działalność gospodarczą, ale chcą korzystać z ulg i odliczeń,
mają dzieci i planują rozliczać się wspólnie z małżonkiem,
chcą skorzystać z preferencyjnego rozliczenia (np. ulga na dzieci, IKZE, wspólne rozliczenie z samotnie wychowywanym dzieckiem).

Skala podatkowa daje największe możliwości optymalizacji podatkowej – w przeciwieństwie do ryczałtu lub podatku liniowego, które są prostsze, ale mniej elastyczne.

Wspólne rozliczenie małżonków a skala podatkowa

Warto dodać, że skala podatkowa umożliwia małżonkom wspólne rozliczenie podatkowe, co może być szczególnie korzystne, gdy jeden z partnerów nie uzyskuje dochodu lub zarabia znacznie mniej. W takiej sytuacji dochody są dzielone na pół i opodatkowane według niższej stawki, co pozwala znacznie zmniejszyć łączny podatek.

Czy skala podatkowa się opłaca?

Wybór skali podatkowej jako formy opodatkowania jest szczególnie opłacalny dla osób o umiarkowanych dochodach, które chcą korzystać z ulg i preferencji. To rozwiązanie zapewnia nie tylko przejrzystość, ale i elastyczność – zwłaszcza dla rodzin, osób korzystających z ulg prorodzinnych czy inwestujących w IKZE.

Z drugiej strony – dla przedsiębiorców osiągających wysokie dochody (np. powyżej 300 000 zł rocznie), bardziej korzystny może być podatek liniowy (19%), choć kosztem braku ulg i wspólnego rozliczenia.

Podsumowanie: skala podatkowa w praktyce

Skala podatkowa to fundament polskiego systemu podatkowego. Mimo że oparta jest na prostych założeniach – rosnące stawki wraz z dochodami – w praktyce zawiera wiele istotnych niuansów: kwotę wolną od podatku, koszty uzyskania przychodu, możliwość wspólnego rozliczenia czy ulgę prorodzinną.

Dla większości Polaków skala podatkowa pozostaje najbardziej racjonalnym wyborem, łączącym elastyczność i sprawiedliwość podatkową. Znajomość jej mechanizmów to podstawa świadomego zarządzania domowymi finansami.